از نظر اسلام اگر کسی بخواهد خودش را تربیت کند اولین شرط چیست؟
پویامگ؛ در آموزه های اخلاق اسلامی، مسیر خودسازی و تربیت نفس، فرآیندی دقیق و مرحله مند است که با مفهومی بنیادین آغاز می‌شود. بسیاری از ما گمان می کنیم خودسازی با مراقبه یا محاسبه ی نفس شروع می شود، اما در نگاه دقیق تر علمای اخلاق، پیش از هر مراقبه و محاسبه ای، مشارطه لازم است.
مشارطه چیست؟
مشارطه به معنای شرط گذاری انسان با خویشتن است. بدین معنا که هر انسان مؤمن، در ابتدای روز با خود عهد می بندد که در مسیر بندگی خداوند حرکت کند و از ارتکاب گناه، لغزش های اخلاقی و رفتارهای ناپسند پرهیز نماید. این شرط، نه صرفاً یک نیت ذهنی، بلکه یک تعهد عملی است برای آن‌که فرد بر هوای نفس خویش غلبه کرده و در جهت رشد معنوی گام بردارد.
پس از مشارطه، نوبت به مراقبه می رسد؛ یعنی نظارت و توجه دائمی به اعمال و رفتار در طول روز، تا فرد از چارچوب شرطی که با خود بسته خارج نشود.
در پایان روز، فرد به محاسبه می پردازد؛ یعنی عملکرد خود را بررسی کرده و موفقیت ها و کوتاهی های خود را مرور می‌کند.
این چهار مرحله ی کلیدی در خودسازی عبارت‌اند از:
- مشارطه
- مراقبه
- محاسبه
مسیر تربیت نفس، با مشارطه آغاز می‌شود؛ همان لحظه‌ای که انسان با اراده و آگاهی تصمیم می گیرد انسانی بهتر از دیروز باشد.
و همین تصمیم، سرآغاز یک تحول بزرگ درونی است.
